ABD Başkanı Donald Trump, Gazze planı konusunda bir cevap verilmesi için Hamas’a Pazar gününe kadar süre verdi.
Trump’ın verdiği süre 5 Ekim’de TSİ 24.00’de doluyor. Donald Trump sosyal medyadan yaptığı paylaşımda “bu son şans” sözcüğünü kullandı.Hamas’ ı tehdit eden Trump, anlaşmayı kabul etmez ise Hamas’ın “daha önce hiç kimsenin görmediği bir cehennemin” hedefi olacağı uyarısını yaptı.
Plan kapsamında Hamas silahlarını bırakacak ve bütün silahları imha edilecek.
Gazze planı neleri içeriyor
20 canlı İsrailli rehine ve öldüğü düşünülen 24’ten fazla kişinin kalıntıları 72 saat içinde iade edilecek.
Öneriye göre, rehineler serbest bırakıldıktan sonra İsrail yüzlerce mahpus Gazzeliyi serbest bırakacak.
Aynı zamanda her iki taraf da öneriyi kabul ederse “Gazze Şeridi’ne tam yardımın derhal gönderileceği” belirtiliyor.
ABD planında Gazze’nin gelecekteki yönetimi de genel hatlarıyla tasvir ediliyor.
Buna göre Gazze’yi geçici olarak “teknokrat, apolitik Filistin komitesi” yönetecek. Bu komite, Barış Kurulu adı verilen bir uluslararası geçiş organının gözetimi ve denetimi altında görev yapacak.
Barış Kurulu’nun başında Trump olacak. Eski İngiltere Başbakanı Tony Blair ve “duyurulacak” diğer liderler de yönetim organında yer alacak.Teklifte Hamas’ın yönetimde “doğrudan, dolaylı veya herhangi bir şekilde” hiçbir rolünün olmaması gerektiği belirtiliyor.
Planın büyük bir kısmı, ABD’nin Gazze’yi yeniden inşa etmek için “ekonomik kalkınma planı”na odaklanıyor.
Ayrıca, “İsrail’in Gazze’yi işgal etmeyeceği veya ilhak etmeyeceği” ve güçlerinin zaman içinde aşamalı olarak bölgeden çekileceği belirtiliyor. Fakat burada büyük bir belirsizlik var
Plan ayrıca, nihai bir Filistin devletinin kurulmasına da kapı aralıyor. Fakat burad da büyük bir belirsizlik var ve İsrail bunu engellerse bunu durduracak bir garanti yok.
İlk tepkiler
7 Ekim saldırısında yer alan ve daha önce bazı İsraillileri rehin tutan Filistin İslami Cihad (PIJ) silahlı grubu, 30 Eylül Salı günü planı reddetti.
Hamas açısından en önemli sorunlardan birinin, planın tüm rehineleri tek seferde teslim etmeyi gerektirmesi olduğu düşünülüyor; bu da ellerindeki tek pazarlık kozunu vermeleri anlamına geliyor.
Donald Trump’ın plana verse de İsrail’in rehineleri aldıktan sonra askeri operasyonlarına yeniden başlamayacağına dair bir güven eksikliği var. Özellikle de İsrail’in bu ayın başlarında ABD’ye meydan okuyarak Doha’da Hamas liderlerine suikast girişiminde bulunmasının ardından.
Ayrıca, Trump yönetiminin paylaştığı bir Gazze haritası, Gazze’nin güney sınırı ve Mısır arasından planlanmış büyük bir tampon bölge olduğunu gösteriyor. Bunun nasıl yönetileceği belirsiz ancak İsrail’in müdahil olması durumunda, bu durumun da bir tartışma konusu olması muhtemel.
Ayrıca Netanyahu, 29 Eylül akşamı planı kabul ettiğinden beri, planda belirtilen şartların birçoğuna karşı çıkıyor gibi görünüyor. X’te paylaşılan bir videoda, İsrail ordusunun Gazze’nin bazı bölgelerinde kalabileceğini ve İsrail’in Filistin devletinin kurulmasına “zor kullanarak direneceğini” söylediği belirtiliyor.
Bu, İsrail güçlerinin tamamen çekilmesini öngören ve plan tamamlandığında “Filistinliler için kendi kaderini tayin ve devlet kurma yolunda güvenilir bir yol” olabileceğini belirten Trump’ın çerçevesinin şartlarına aykırı.
Ayrıca bu planda İsrail ve ABD’ nin gazzede yaptıklarına karşılık kendilerine hiçbir dava açamayacak, suçlama yapılamayacak
Gazze’deki halk plana ne diyor?
Gazze’de Filistinliler genel olarak plana destek veriyordu ancak bunun tek nedeni savaşın sona erdirmesi beklentisiydi.
Hamas’ın ayrıca Gazze’ye Uluslararası İstikrar Gücü’nün (ISF) konuşlandırılmasına karşı çıktığı ve bunu yeni bir işgal biçimi olarak gördüğü söyleniyor.
Filistinli gazeteci Fathi Sabah Hamas’ın reddetmesi halinde İsrail’in, “Amerika ve Batı desteğiyle” bölgeyi yok edecek şekilde savaşına yeşil ışık alacağını söylüyor.
“Gazze halkı buna dayanamıyor. Yıkılmış, bitkin, çaresiz ve umutsuz durumdalar” diye ekliyor.
Sabah, “Netanyahu’nun çıkarlarına hizmet ettiğini, tuzaklarla dolu olduğunu ve kendi beklentilerini yansıtmadığını bilmelerine rağmen, yarın değil, şimdi, ne pahasına olursa olsun ateşkes istiyorlar” ifadesini kullandı.
Filitin toprakları yıllardır BM kararlarına uymayan İsrailk’ in işgali altında .İsrail uzun yıllardır Gazze’ yi tam bir abluka altında tutuyor ve insani yardımları dahi engelliyordu. Hamas öncülüğünde 7 Ekim 2023’te güney İsrail’e düzenlenen ve yaklaşık 1.200 kişinin hayatını kaybettiği, 251 kişinin rehin alındığı saldırıya yanıt olarak Gazze’ye savaş açtığını söyleyen İsrail devleti tam bir yoketme hedefi ile bütün Gazze’yi yerle bir etti.
Hamas’ın kontrolündeki Gazze Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarında o tarihten bu yana en az 66 bin 97 kişi hayatını kaybetti. Bunların çok büyük çoğunluğu kadın, çocuk ve sivil erkekler.İsrail bütün bu savaş boyunca Gazzeye yönelik bütün insani yardımları da büyük ölçüde engelledi ve hiçbir uluslarrası hukuka uymadı.
Gazze büyük bir kıtlık altında kaldı ve ve başta çocuklar açlıktan ölmeye başladılar.Ağustos ayında, BM destekli bir kuruluş Gazze’de kıtlık yaşandığını doğruladı. Bu ayın başlarında ise, BM soruşturma komisyonu, İsrail’in Gazze’de soykırım yaptığı sonucuna vardı; İsrail bunu şiddetle reddediyor.
Son haftalarda uluslarrası Sumud filosu Gazzeye doğru yola çıktı, birçok Avrupa ülkesi Filistin devletini tanımaya başladı ve batı ülkelerinde halk ayağa kalktı.İsrail yetkililerine yönelik yaptırım tehditlerinin gündeme gelmeye başladığı zamanda Trump planı ortaya çıktı.
